Iedere dag vindt Erik Spanjer verrassingen op zijn pad. Als toezichthoudende handhaver controleert hij of alles wat in de gemeente wordt gebouwd aan de regels voldoet. Veel van zijn werk bestaat uit overleggen met inwoners, en dat geldt ook voor de andere handhavers in de gemeente: de boa’s. Erik: ‘De mooie werkomgeving krijgen we er gratis bij.’
Zonder op te scheppen: hij kent waarschijnlijk elke carport en aanbouw in de Bloemendaalse dorpen. Al zeventien jaar werkt Erik Spanjer bij wat vroeger de afdeling Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente heette. “In Bloemendaal mag je een aantal dingen doen zonder bouwvergunning,” vertelt hij. “Bijvoorbeeld tot vier meter vanaf je huis naar achter uitbouwen, zonder dat je daarvoor een vergunning hoeft aan te vragen. Dat lijkt simpel, maar de praktijk roept toch vragen op. Veel mensen stappen niet naar hun buurman, maar bellen meteen met de gemeente om te vragen of te klagen.” Het is dan de taak van Erik en zijn collega Ivo Honingh om te controleren of de bouw wel aan de regels voldoet. “Vaak is er niet veel aan de hand. De Rijdende Rechter is er nog nooit aan te pas gekomen,” relativeert Erik.
De heren verschijnen ook op bouwplaatsen waar wel een vergunning voor de bouw is verleend. Ivo, die een technische achtergrond heeft, ziet vooral toe op de bouwtechnische kanten: wordt de dragende muur voldoende gestut, zijn de veiligheidseisen in acht genomen, is de sterkte van de constructie goed berekend? Ivo: “Dat soort vragen stellen we al bij de vergunningaanvraag, want we toetsen alle inkomende bouwaanvragen. Maar vervolgens controleren we ook of het werk in de praktijk volgens afspraak wordt uitgevoerd.” Strandpaviljoens, podia bij festivals of bijvoorbeeld de tribunes voor de European Hockey League, Erik en Ivo bekijken elk bouwwerk met een kritische blik.
Bouwput gedempt
Als de bouw niet aan de regels voldoet, leggen Ivo en Erik het werk tijdelijk stil. Erik: “Dat betekent niet dat iemand zijn nieuwe carport of serre meteen moet afbreken. We kijken eerst of we via een vergunning alsnog toestemming voor de bouw kunnen geven. Datzelfde geldt bij overtreding van bouwtechnische regels.” Overleg is volgens de mannen een belangrijk onderdeel van hun werk. Ivo: “Verbouwingen of nieuwbouw hebben altijd veel invloed op de omgeving. Onlangs moesten we in Bennebroek een bouwput sluiten omdat die gevaar opleverde voor de omgeving. Dan is de buurt in rep en roer. ‘Hoe kan dat nou?,’ vragen mensen dan. ‘Hebben jullie geen toezicht gehouden?’. Natuurlijk wel, maar de aannemer was gewoon aan de slag gegaan, zonder melding, zonder ontheffing om zijn spullen op de openbare weg te plaatsen en zonder de veiligheidseisen in acht te nemen. Er waren al scheuren en verzakkingen bij een pand in de buurt, het verkeer moest worden omgeleid, een hele toestand. Als je dan met de buurt in contact blijft, komt er toch begrip. Uiteindelijk waren de buurtbewoners blij dat de bouwput werd gedempt. De aannemer werkt nu aan een nieuw plan voor de bouwplaats.”
Lucht- en panoramafoto’s
Denk niet dat Erik en Ivo met de benen op het bureau zitten te wachten tot de telefoon gaat. Ze houden de omgeving actief in de gaten – met iets veel beters dan Google Streetview: elk jaar worden vanuit een rijdende auto cyclorama- foto’s gemaakt van de hele gemeente: 360° panoramabeelden die het mogelijk maken de omgeving vanaf straatniveau te bekijken. Door de foto’s met elkaar te vergelijken, zien de toezichthouders of er nieuwe bouwwerken verrijzen die niet aan de regels voldoen. De jaarlijkse luchtfoto’s maken het beeld compleet.
Ivo en Erik houden van hun werk. Ivo: “Via contact en overleg mensen adviseren en sturen vanuit een constructieve benadering, geeft mij meer voldoening dan de hectiek van het bedrijfsleven, waar ik vandaan kom. En de mooie omgeving is een geweldige secundaire arbeidsvoorwaarde.” Erik beaamt dat: “Ik denk weleens dat ik na zeventien jaar alle moois wel gezien heb, maar ik kom nog steeds op geweldige plekken. Dat vind ik een voorrecht.”
Gastheren van de gemeente
De melding over de bouwput in Bennebroek kwam van collega’s die ook een handhavende functie hebben: de boa’s, oftewel de ogen en oren van de gemeente. Een buitengewoon opsporingsambtenaar, kortweg boa, is een ambtenaar met opsporingsbevoegdheid op een bepaald werkterrein, bijvoorbeeld het onderwijs, openbaar vervoer of de openbare ruimte. Zij mogen iemands identiteit controleren, proces-verbaal opmaken, boetes uitschrijven en zelfs aanhoudingen verrichten. De boa’s van de Bloemendaalse orde zijn niet te missen: in pakken die sterk op politie- uniformen lijken, met het woord HANDHAVING in hoofdletters op de borst, draaien ze hun diensten door de vijf dorpen. Ze dragen bovendien het boa-herkenningsteken: een zilveren insigne met een hand die een staf vasthoudt.
In Bloemendaal hebben alle boa’s een ‘integraal takenpakket’. Het betekent dat ze zich bezighouden met parkeerbeheer, maar ook actie ondernemen bij kapotte bushokjes, gedumpt afval of overlast door horeca. “We zijn gastheer namens de gemeente,” vertelt boa Ruben Hendriks. “Prettig samenleven vraagt om regels en wij zien erop toe dat mensen die naleven. Parkeer- en geluidsoverlast of vandalisme, daar kunnen burgers zich – terecht – enorm aan ergeren. Dus als daar sprake van is, grijpen we in.” Nee, afval raapt hij niet op tijdens zijn rondes. Hij zet wel even een omgevallen fiets terug tegen de lantaarnpaal. “Stukje leefbaarheid van de omgeving,” vindt hij.
De Bloemendaalse boa’s zwaaien niet ogenblikkelijk met het bonnenboekje. “We zijn er niet om mensen het leven zuur te maken,” zegt Rubens collega Martin de Groot, “maar om een oplossing te bieden. Dus gaan we, als het kan, eerst in gesprek om uit te leggen wat er aan de hand is of te achterhalen wat het werkelijke probleem is.” Dat vindt hij ook meteen het mooie aan zijn vak: “Neem het pleintje van Van Wijk in Overveen. Vanwege bouwprojecten is parkeren daar een probleem voor omwonenden. Dan proberen we via gesprekken in de buurt ervoor te zorgen dat iedereen een beetje nadenkt over het gebruik van de beschikbare ruimte. Zo voorkom je dat er risicovolle situaties ontstaan.”
Ruben: “De meeste mensen reageren redelijk. Als je ze uitlegt waarom je bepaalde dingen doet, begrijpen ze dat bijna altijd.” In Bloemendaal zijn de mensen sowieso een stuk redelijker dan in de grote stad, meent Martin. “Dat dorpse karakter trok me aan toen ik hier als boa begon. Ik weet niet of ik in Haarlem had willen werken.” Toch krijgen ook Bloemendaalse boa’s de nodige ziektes naar het hoofd geslingerd. “Tja, een bon voor parkeren op een invalidenplek valt niet altijd in goede aarde,” zegt Martin. “Mensen kunnen boos worden of in huilen uitbarsten. Je moet een beetje meeveren, maar helaas pindakaas: de bekeuring blijft staan.”